Kaligrafia, brush lettering - pytania, odpowiedzi i porady [od czego zacząć?]

"Moja córka chce uczyć się ładnie pisać" albo "czy to wystarczy na początek?" - takie oraz inne pytania czasem zadają mi znajomi i nieznajomi, aby np. dowiedzieć się jaki sprawić prezent komuś, kto chce nauczyć się ładnie pisać.

Poniżej przeczytasz moje odpowiedzi i porady związane z podobnymi zagadnieniami.

Kaligrafia i brush lettering - co to jest?

Kaligrafia - to sztuka pięknego pisania. Jak każda inna sztuka, kaligrafia opiera się na pewnych zasadach (np. dotyczących budowy liter czy wielkości liniatur) oraz praktykuje się ją za pomocą odpowiednich narzędzi (np. obsadka ze stalówką). Rozróżnia się wiele różnych stylów kaligraficznych, które kształtowały się od początku powstania pisma, w zależności od czasów i sposobu zapisu (np. starożytna kapitała rzymska była wykuwana w kamieniu, więc litery były proste i wielkie, a na dworze Karola Wielkiego opracowano pismo - minuskułę karolińską - które było wygodniejsze do zapisu na papierze).

Brush lettering - sama nazwa wzięła się od narzędzi służących kaligrafii krajów azjatyckich: pędzli lub współcześnie stosowanych pisaków z końcówką imitującą zachowanie pędzla pod naciskiem. Połączenie łacińskich (tzn. opartych na alfabecie łacińskim) stylów pisma z azjatyckim brush penem poskutkowało nowoczesnym i kreatywnym podejściem do tworzenia liter. Tutaj zasady kaligrafii mają wartość względną.

W innym miejscu staram się opisać rozróżnienie pomiędzy kaligrafią, liternictwem i typografią - link do posta.

Źródło: własne archiwum

Od czego zacząć?

(Poniższe rady są oparte na moich doświadczeniach i przemyśleniach.)

Doradzam dwie drogi (nauka kaligrafii lub brush letteringu), w zależności od zainteresowania, czasu, wytrwałości i zapału.

• Zainteresowanie: Jeśli podoba ci się ładne pismo i chcesz spróbować, ale nie wiesz czy się zaangażujesz: zacznij od brush letteringu. Jeśli chcesz rzucić wszystko i dowiedzieć się o literach każdej rzeczy, którą już wiadomo: zacznij od kaligrafii.
• Czas: Jeśli chcesz uczyć się kaligrafii, ale na razie masz naprawdę mało wolnego czasu na ćwiczenie elementów i kształtów liter, a przy tym siłowanie się ze stalówką, która często wymaga pokonywania swoich nawyków: zacznij od brush letteringu, bo brush pen szybciej pomaga uzyskać satysfakcjonujące efekty. Jeśli masz czas iść na kilkugodzinne warsztaty i chętnie poświęcisz inne zajęcia na rzecz ćwiczenia liter stalówką - zacznij od kaligrafii.
• Wytrwałość: Jeśli szybko się zniechęcasz przez brak efektów: zacznij od brush letteringu. Jeśli nie zrażasz się długim procesem nauki, która na początku nie daje wielu efektów: zacznij od kaligrafii.
• Zapał: Jeśli twój zapał do nauki jest tak wielki, że nie da się go ugasić oglądaniem ulubionego serialu: zacznij od jakichkolwiek zajęć z pisania, które są w twoim zasięgu czasowym, miejscowym i finansowym. Tak, zawsze będę polecać rozpoczęcie od warsztatów lub kursu z człowiekiem, który już coś wie i jest w stanie krytycznie i konstruktywnie ocenić twoje litery, naprowadzić czy odpowiedzieć na pytania. Uważam, że dzięki temu ma się szybszy i lepszy start.

Jeśli jednak nie potrafisz się określić, dobrym rozwiązaniem może być nauka kaligrafii brush penem. W taki sposób lubię uczyć ja: chcę najpierw uwrażliwić na litery. Dopiero później każdy we własnym zakresie może dokonać wyboru czy chce kontynuować naukę brush penem czy kolejnym etapem będzie obsługa obsadki ze stalówką.

Czy warto kupić podręcznik do nauki pisania?

Oczywiście. Moje przykładowe polecenia:

• do nauki brush letteringu: Brush lettering dla początkujących, Wioletta Guzy. Wiola ma dar tłumaczenia technicznych spraw w prosty sposób. Sama o sobie mówi, że w szkole nie miała ładnego pisma. Bardzo jednak chciała nauczyć się brush letteringu i tak zrobiła: nauczyła się, stworzyła kurs (z którego i ja skorzystałam) oraz napisała podręcznik. Jego dodatkowym atutem są wskazówki dla osób leworęcznych, którymi Wiola dzieli się z własnego doświadczenia.
• do nauki dawnej kaligrafii szkolnej: Stefan Tatuch, Nauka pisma użytkowego i ozdobnego. To był pierwszy podręcznik, jaki kupiłam i bardzo go cenię za garść cennych porad oraz piękne wzory liter. Można go znaleźć np. w antykwariatach, w Wirtualnej Bibliotece Kaligrafii i Liternictwa albo kupić wznowiony nakład wydawnictwa Littera Vera.
• do nauki różnych stylów kaligrafii polecam starannie wydane podręczniki z serii Piękna Litera autorstwa Ewy Landowskiej i Barbary Bodziony. 
• do pomocy dziecku w nauce pisania: Elementarz wraz z Podręcznikiem i Zeszytami ćwiczeń Ewy Landowskiej. Do kupienia w zestawie np. na stronie wydawnictwa (Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów).

"Chcę samodzielnie uczyć się pisania stalówką"...

...przeczytaj: Kaligrafia - jak zacząć albo spróbować i nie wydać fortuny?.

Chcę tylko kupić podręcznik do brush letteringu i jakieś brush peny...

...polecam głównie dwa produkty firmy Pentel (widoczne na fotografii): Brush Sign Pen (trwały i dostępny w wielu kolorach) oraz dwustronny pisak pędzelkowy (występuje tylko w kolorze czarnym). Najtańsze produkty tego typu kosztują około 8 złotych. Tańsze są na ogół do niczego (np. końcówka pędzelkowa jest mało elastyczna, strzępi się, wysycha do miesiąca od pierwszego użycia). Jest coraz więcej miejsc, gdzie można zrobić zakupy stacjonarnie, ale polecam też Internetowe sklepy dla miłośników liter, pisania i nie tylko.

"Przekonałaś mnie do zapisu na zajęcia, ale nie wiem gdzie ich szukać"...

...zajrzyj na listę, którą co jakiś czas aktualizuję z pomocą osób prowadzących kursy, warsztaty lub oferujących usługi kaligraficzne i tym podobne: Kaligrafia i liternictwo: kto? gdzie? co?

Czy dzięki nauce kaligrafii poprawi się moje pismo?

Niekoniecznie. Taka nauka na pewno sprawi, że uważniej przyjrzysz się literom, które piszesz, ale na ogół polega ona na uczeniu się pisania zupełnie od nowa: najpierw elementy i podstawowe kształty, później litery od prostych do bardziej złożonych i tak dalej. Osobiście lubię wykorzystywać umiejętności kaligraficzne w piśmie codziennym, ale kiedy się spieszę... Na nic są wszystkie godziny ćwiczeń.

"Jednak nie chcę się uczyć pięknego pisania"...

...pobierz, zainstaluj i wydrukuj ładne litery (link) albo kup charytatywną kolorowankę z literami Kalendarz 2023.

***

Czy udało mi się w czymś pomóc? Odezwij się w komentarzu.

Monika